Ana Daleore: „Značaj star sistema u holivudskoj produkciji do pojave govornog filma“ (Niški kulturni centar, 2009)
O FILMSKIM ZVEZDAMA NA DRUGAČIJI NAČIN
U okviru biblioteke „Eldorado“ koju u okviru izdavačke delatnosti Niškog kulturnog centra uređuje književnik Zoran Ćirić-Magični Ćira, pojavila se jedna dragocena filmološka knjiga. O njenom značaju dodatno govori i činjenica da na našem jezičkom području do sada nije bilo previše ozbiljnih izdanja koje se bave pitanjem filmske glume, a pogotovo istraživanjem fenomena filmske zvezde (ne računajući bavljenje star sistemom na nivou trača). Kao časni izuzeci, u poslednje vreme, mogu se navesti izdanja kao što su, „Glumac na filmu“, Žaklin Nakaš (Klio) ili „San o strasti-metod glumačke igre“, Lija Strasberga (Fakultet dramskih umetnosti).
Po rečima same autorke, koja je magistar filmologije i asistent na Grupi za filmsku i TV produkciju Fakulteta dramskih umetnosti u Beogradu, „Pojam star sistem je internacionalan i u našoj filmološkoj i kinematografskoj praksi odomaćen u odnosu na pojam sistem filmskih zvezda, a odnosi se na sistem organizacije i upravljanja kinematografijom koji se u velikoj meri, kad je reč o dugometražnim igranim filmovima, zasniva na izuzetno velikoj popularnosti glumaca-zvezda (eng. star)“. Terminom govorni film ukazuje se na razliku u odnosu na zvučni film , jer su i filmovi iz neme epohe na izvestan način bili ozvučeni (klavirska pratnja itsl); pod govornim filmom autorka podrazumeva kinematografska ostvarenja sa različitim tipovima zvučnih zapisa koja na uspešan način rešavaju tehnički problem sinhroniteta slike i zvuka. Praktični značaj knjige Ane Daleore ogleda se i u činjenici da je ponuđena i tipologija filmskih zvezda koja bi, sa određenim prilagođenjima, mogla da se primeni ne samo u Holivudu i Americi, već i u drugim krajevima sveta, i ne bi nužno morala da važi i samo za period koji je obuhvaćen u knjizi. Tako imamo tip komičara (Čarli Čaplin, Baster Kiton), čoveka od akcije (Daglas Ferbanks), device naivke (Meri Pikford, Lilijan Giš), femme fatalle (Teda Bara), mondenke (Pola Negri, Glorija Svanson), šiparice (Klara Bou), latinskog ljubavnika (Rudolf Valentino), dobrog-lošeg momka (Džejms Kegni), momka iz susedstva (Klerk Gebl), gubitnika (Hemfri Bogart), buntovnika bez razloga (Marlon Brando, Džejms Din), vampa (Greta Garbo, Marlen Ditrih), devojke iz susedstva (Klodet Kolber), pin-up girl (Hedi Lamar, Lana Tarner), nimfete (Odri Hepbern).
Ana Daleore je analizirala i ono što je prethodilo stvaranju star sistema i kako je to definisao recenzent, profesor dr Dejan Kosanović „polazi od stvaranja kulta zvezda u pozorištu, operi i mjuziklu, da bi tako ukazala na kontinuitet nekih pojava i zakonitosti u oblasti spektakla, na koje se nadovezao i film“. Analiziran je i uticaj reklama, preko kojih veliki holivudski studiji-mejdžori, utiču na popularnost filmskih zvezda, a onda preko njihovog angažovanja u filmovima koje produciraju, postižu zaradu na bioskopskoj blagajni. Takođe, Ana Daleore se pozabavila i doprinosom agencija koje se bave angažovanjem glumačkih zvezda, čak i u najnovije doba, pa je tako karakterističan primer Toma Kruza, koji je karijeru započeo kao klijent agencije CAA i od početnih 75.000 dolara, došao najpre do 2 miliona za TOP GAN, a kasnije i do 15 miliona dolara za DŽERIJA MEGVAJERA. Dvostruki dobitnik Oskara, Tom Henks je takođe zanimljiv primer, jer je autorka analizirala da je u devedesetim godinama prošlog veka svaki film u kojem je on glumio zarađivao u proseku oko 127 miliona dolara.
Ana Daleore u ovoj zanimljivoj i potrebnoj knjizi koja je popularno pisana i nije namenjena samo stručnoj javnosti, u zaključku kaže: „Star sistem kao proizvod Holivuda i dalje ima odjeka u američkoj kinematografiji. I u savremenom periodu, fim mora odgovoriti zakonima ponude i potražnje i mora potvrditi svoju konkurentnost i dopadljivost, a angažovanje filmske zvezde trebalo bi da obezbedi i osigura ostvarenje profita na filmskom tržištu…Ekskluzivnost vrhunskih filmskih zvezda čiji se životni put obeležile brojne filmske transformacije, usponi i padovi i dalje privlači bioskopsku publiku, koja najčešće i odlazi u bioskop privučena zvučnim glumačkim imenima i ulogom koju tumače“.
About the Author
