Review
Već dugi niz godina najuticajnije rediteljsko ime mađarske kinematografije u Holivudu i najbolji izvozni proizvod u oblasti filma je Antal Nimrod (1973).
Na samom početku karijere, već u svom debitantskom filmu KONTROLA (2003), Nimrod je pokazao svoje shvatanje kinematografije i u začudnom ostvarenju čija je priča je smeštena u budimpeštanski metro, sa dosta akcije, stilizacije i ličnog autorskog pečata, sebe na najbolji način preporučio Holivudu. Taj film je nagrađen u Kanu, u programu čiji su fokus mladi stvaraoci, a dobio je i nagradu Festivala u Čikagu.
U Holivudu režira najpre horor VACANCY (2007) sa Kejt Bekinsejl i Lukom Vilsonom, a dve godine kasnije stiže ARMORED, krimić sa impresivnom glumačkom ekipom u kojoj su Met Dilon, Žan Reno, Lorens Fišbern, Skit Ulrih. Njegovo ostvarenje PREDATORS (2010), pod producentskim okriljem Roberta Rodrigeza, zaradilo je preko 120 miliona dolara (budžet je bio 40 miliona). Sve to govori da je Nimrod ostvario svoj holivudski san i istakao se pouzdanošću i veštinom u žanrovskom zabranu.
Njegov pomalo neočekivani povratak mađarskoj kinematografiji, u kojoj je povremeno nastupao i kao glumac, doneo je izvrsno ostvarenje VISKI BANDIT, koje podjednako dobro funkcioniše na više frontova. Kao socijalni portret mladog buntovnika Atile Ambrusa (Benče Šalaj), koji traži spas iz diktatorske Rumunije, u kojoj provodi mučne transilvanijske dane detinjstva u brutalnim sivodomskim uslovima i kasnije u vojničkoj uniformi, koju ne želi da uprlja krvlju stanovnika koji i sami traže izlaz iz Čaušeskuove tamnice u bekstvu preko granice. Zatim, kao adrenalinska zabava visoko postavljenog i ostvarenog žanrovskog standarda. Ambrus će uspeti da pobegne u Mađarsku, gde traži šansu za svoj novi početak. Svoj društveni život pokušava da upristoji kroz angažovanje u hokejaškom klubu, u kome nastupa kao golman i održavajući ledeni teren. Uskoro upoznaje prelepu devojku Katu (Piroška Moga) iz bogate familije, ali u nekoliko slučajeva, bez obzira na njenu naklonost, shvata da je njegovo siromaštvo oogromna prepreka da bi se živelo punim plućima. Uskoro kreće sa pljačkanjem pošta i banaka i dolazi do velike svote novca. Čvrsto se drži moralnog aspekta, ne želeći da se prilikom akcija pljačkanja prolije ni kap krvi službenika, a redovno svoje pohode ritualno obeležava ispijanjem čaše viskija ili ostavljajući svoj zaštitni znak, praznu bocu ’’Jacka Danielsa’’ na mestu ’’zločina’’. Uskoro njegove pljačke postaju medijska atrakcija i zabava za javnost, koja čak pokazuje simpatije za Ambrusove akcije. Naravno, policiji to postaje noćna mora. Nakon više od dvadeset izvedenih pljački, konačno pada u ruke policije.
Iskustvo Antala Nimroda iz Holivuda pomoglo je da film u više od dva sata trajanja ima fascinantan tempo, akcione scene i prizori potere su na visokom nivou, odlično utemeljene u ambijent devedesetih, sa lokacijama koje su prilično verno dočarale duh i obeležja tog vremena, od ulica, arhitekture do automobila koji su se vozili u to doba. Ali još je impresivniji početak, Ambrusovo potucanje u vremenu pred krah Čaušeskuovog režima gde se osećaju strahovlada, brutalnost, hladan prezir prema ljudima i splin istočnog lagera koji kao da su preneti iz književnog opusa Herte Miler, na primer iz romana ŽIVOTINJA SRCA. Film je i zabavan, a pamtiće se scene pljačkaševog osvajanja Katinog srca (ti prizori se dešavaju takođe u metrou), njegov nespretni put adaptacije na koliko-toliko prihvatljiv način života (u čemu će mu pomoći njegova dečačka strast prema hokeju), ali i pljačke koje čini delimično se maskirajući, vešto eskivirajući policiju koja povremeno biva izvrgnuta ruglu.
Mađarska kinematografija je strahovito uspešna u poslednje vreme. Oskar za delo ŠAULOV SIN Lasla Nemeša, Zlatni medved za ostvarenje NA TELU I DUŠI Ildiko Enjedi, dela Kornela Mundruca, pojava crno-belog autorskog bisera 1945 Ferenca Tereka, još neki žanrovski filmovi poput MONSTRUMA IZ MARTFUA Arpada Šopšica, BUDAPEST NOIR Eve Gardoš i X – THE EXPLOITED Karolja Uj Mesaroša, pa novi Nemešov film SUTON, čine sliku o modernom mađarskom filmu izuzetno povoljnom. Antal Nimrod blistavim VISKI BANDITOM, sa uzbudljivom i uverljivom biopik akcijom, natopljenom holivudskim iskustvom, u svetlu novog talasa izbeglištva i imigracije, donosi jedan intrigantni retro krimić bogatih geopolitičkih i socijalnih implikacija i pruža svoj veliki doprinos bumu mađarske kinematografije.
About the Author
Nije Benče nego Bence. Da li je to bila nehotična greška?