Review
Milan Jelić, dragoceni epizodista naše kinematografije i saradnik najvećih autorskih imena jugoslovenskog filma iz njegovog najdragocenijeg perioda, debitovao je kao reditelj celovečernjeg ostvarenja kao student III godine na beogradskoj Akademiji za pozorište, film, radio i televiziju. Njegov film BUBAŠINTER proistekao je iz pera čuvenog scenarističkog dvojca Gordan Mihić/Ljubiša Kozomara i kada su njih dvojica u pitanju ovaj, što bi u Holivudu rekli coming of age film, jedan je od retkih (uz SIROTU MARIJU Dragoslava Lazića) koji ne ostavlja gorčinu u grlu i pustoš u duši. Naprotiv, bez obzira na muke mladića koji nespretno otkriva sve grubosti i anomalije društvenog života (korupcija, kriminal, nezaposlenost, izbegavanje zakona i poslovnog standarda…), u potrazi za ostvarenjem prvih želja i potreba, vedrina i humor pa i optimizam daju poseban polet ovom Jelićevom filmu.Tom poletu energiju daje i atraktivna i moderna muzička tema Miodraga Ilića Belog.
I kada već pominjemo Holivud, mnoštvo filmova je negde baš u to vreme stizalo kao sveža interpretacija prvih ljubavnih pokušaja i iskušenja mladih, tek stasalih muškaraca, osvajajući i kod nas pažnju široke publike. DIPLOMAC Majka Nikolsa nam je par godina ranije doneo mladog junaka u zagrljaju starije žene, o seksualnoj inicijaciji kasnije je govorio poletni i nostalgični LETO 42 Roberta Maligana, pa njegov nastavak u režiji Pola Bogarta, a jedan od takvih filmova nosio je kod nas distributerski naziv SEKSUALNO SAZNANJE (Carnal Knowledge), opet u režiji Nikolsa. U Čehoslovačkoj su Forman i Mencl gradili početne uspehe flertujući sa takvim temama, a u Italiji je pak Salvatore Samperi bio taj koji je istraživao najviše na polju seksualne inicijacije mladih protagonista. U drugoj polovini 70-ih taj tematski trend se nastavlja kroz niz lakih letnjih sadržaja koji su bili sve komercijalniji a umetnički sve tanušniji. Jedan popularni serijal sličnih priča je stizao i iz Izraela.
Jelićev mladi junak Milan Gašić (Dragan Radulović), sa bagažom oca (Danilo Stojković kao Živan) koji zvoca i koji bi što pre da vidi sina kao muškarčinu ali i pregaoca, sa vlastitom platom, pred prvim je većim iskušenjima u životu. Za početak, malo pokrećući veze u pekari, omogućava sinu da uništava bube po skladištima brašna, pokušavajući da ga zaposli. Ono što je bila specijalnost Mihića i Kozomare, a to je senzibilitet da dotaknu pulsirajući, nesapeti život u urbanom i suburbanom miljeu, otkriju zadah i memlu prostora, dovijanje, razočaranja i splin polusveta, provejava i u BUBAŠINTERU, ali čini se da je Milan Jelić dodao toplinu i šarm svom tom okruženju koje defiluje oko mladog protagoniste, pa je to uticalo na pitkost ovog narativa. Inače, subverzivna snaga BUBAŠINTERA nije nimalo za potcenjivanje, a neke replike i zapažanja za ono vreme deluju vrlo ubojito i prilično hrabro.
Lik Kojadina Čarnića, koji maestralno donosi Žarko Bajić, sažima u sebi čitavu skalu karaktera koji su defilovali kroz socijalističko društvo sa većim apetitima nego što im je legalna situacija dopuštala. Mogli su da rade sve, od benignih nameštanja utakmica kroz suđenje, preko krađe do ozbiljnijih kriminalnih aktivnosti, a sve sa likom koji ima gotovo intelektualni gard ili sa facom nekog birokrate, šarmantnog predstavnika srednje klase. Mladi Gašić dobija ponudu da odleži robiju jer ga Čarnić vidi kao idealno žrtveno jagnje kako bi spasao svog šuraka (Dušan Janićijević), muvatora kao što je i sam. To su izazovi prvih poslovnih poduhvata, a što se tiče ljubavnih omama, iako se Milan zabavlja sa lepom devojkom Dušicom (prva rola Zlate Petković), otac je nestrpljiv da sin progleda i namešta mu kurvu u jednom motelu. Ipak, biće suđeno da mu mrak sa očiju skine tetka (Gizela Vuković), ali ne rođena kako saznajemo.
Film je proizvela kuća Film danas iz Beograda, kao jedan od prvih svojih projekata. U pitanju je bila agilna kuća sa prekaljenim sineastima u svom zamajcu i pogonu, poput Aleksandra Petkovića, Đorđa Kadijevića, Marka Babca, Vuksana Lukovca…. Petko, koji je bio snimatelj u BUBAŠINTERU, je sve svoje rediteljske projekte i radio u njenom okrilju, ali tu su dobar posao (najčešće umetnički, tek ponekad komercijalni) ostvarivali i Miša Radivojević, Srđan Karanović, Vlatko Gilić, Vuk Babić, Branko Baletić, Živojin Pavlović, Mića Milošević, pa opet Milan Jelić…
Jugoslovenska kinoteka je debitantsko ostvarenje Milana Jelića (1944-2023) svrstala među sto domaćih filmova koji su proglašeni za kulturno dobro od velikog značaja.
About the Author
More articles by Goran Jovanović »
