Review
Polovinom aprila napustila nas je Mari Terečik (1935-2021), glumica krhke telesne građe, ali blistavog dara i veličanstvenog opsega, koja je zadužila mađarsku pozorišnu i filmsku scenu nezaboravnim rolama. Imala je dva braka, od kojih je drugi, sa rediteljem Đulom Marom, trajao od 1972. do njegove smrti, 2013. godine. Mari Terečik je ostvarila niz značajnih uloga na filmu od sredine pedesetih a ukupno ih je nakupila više od 170. Kao posebni dometi ostaju doprinosi u filmovima Karolja Maka (LJUBAV, IGRA MAČKE, DUGI VIKEND U PEŠTI I BUDIMU), Zoltana Fabrija (VRTEŠKA, DEČACI IZ PAVLOVE ULICE), Mikloša Janča (TIŠINA I PLAČ, ELEKTRA, MOJA LJUBAV), Šandora Simoa (NAOČARE), Atile Janiša (DUGI SUMRAK).
Mar je bio jedan iz sjajne garniture reditelja koji su stasavali uz već pomenute asove mađarskog filma 60-ih, a afirmaciju sticao tokom 70-ih, uz relativno kasni celovečernji debi sa filmom NA KRAJU PUTA (1974). 1975. godine sa svojom suprugom u naslovnoj ulozi snimio je delo GOSPOĐO DERI, GDE STE VI? začudnu, gorko nostalgičnu i oniričnim segmentima prošaranu priču o prolaznosti, o blesku žeravica života i tihom, potmulom gašenju. U evropskom filmu ovo je jedan od najviših dometa kada je u pitanju prožimanje i međusobno preplitanje života i pozorišta, život kao scena, ljudi kao lutke na pozornici kojima neko (sudbina, Bog) manipuliše, ali žive lutke koje život boli. Završne sekvence u magli (sa puštanjem dima kao u scenama gde se nešto dramatično upravo dogodilo, na poprištu nekih definitivno razrešenih sukoba sa puno žrtava), u šumi, gde se gospođa Deri sa ostalim, značajnijim ili manje bitnim likovima, klanja zamišljenoj publici, čarobni su detalji evropskog filma uopšte, sa dubokom asocijativnom i simboličnom snagom i jednom tugom koja život može odrediti kao kratki trijumf nad prolaznošću i smrću, kao što glumci upravo odigrane predstave euforično proslavljaju svoj umetnički domet a zatim se suočavaju sa prazninom.
Mari Terečik ovde igra ženu koja je kao glumica dostigla ogromnu slavu, svi su joj se divili i tretirali kao sinonim za nacionalni teatar. Dotakavši čari umetničke slave, muku i ushite građenja kreacije, ona polako stiže i do zenita dok starost kuca na vrata. Uz pitanje šta nam od svega ostaje, da li samo prašina koja je prekrila uspomene, Mar kroz svoju junakinju postavlja univerzalna pitanja o toku života, lepoti i razuzadnosti bujanja i tihom uviru.
Dosta vremena autor je posvetio odnosu gospođe Deri sa bivšim mužem (Ferenc Kalaj), koji želi da obnove zajedništvo i da posle pozorišta bude njena nova luka. Osetljive umetničke prirode, senzibilna, a time naravno i ranjivija, uživljenija u tugu koju svojim temperamentom čini predimenzioniranom, gospođa Deri će biti na raskršću, da li da prihvati starog partnera ili se opredeli za gašenje u samoći i misli koje su sve okrenute prošlosti.
Đula Mar je svesno odabrao spori ritam, onakav kakav imamo u pojedinim klasicima svetske literature, ali nas čitalačka odanost i strpljenje vremenom dovedu do smisla i umetničkog užitka.
Mari Terečik je za izvanredno dočaran lik gospođe Deri nagrađena u Kanu 1976. godine za najbolju žensku ulogu. Film GOSPOĐO DERI, GDE STE VI? prikazan je zatim na Festu ’77.
Đula Mar je i kasnije radio sa Mari Terečik (ZAPLETENOST, MOJIH PRVIH DVESTA GODINA, OPA!, FRAGMENT). Filmovi su mu prikazivani na najprestižnijim svetskim festivalima.
About the Author
More articles by Goran Jovanović »
