Review
Veliko ime jugoslovenske/hrvatske kinematografije, Krešu Golika (1922-1996), imao sam sreće da upoznam bar kroz jedno ostvarenje odgledano u bioskopu. Bila je to LJUBICA (1978), tako drag i spontan film, možda najbolji prikaz emotivnog i društvenog statusa prosečne savremene žene u socijalističkoj zajednici u nekadašnjoj velikoj kinematografiji, uz čudesan glumački domet Božidarke Frajt, koji je na fantastičan način dočaravao gubitke, poraze, ljubavne ushite i razočarenja, posledice prvih promašaja i nepromišljenosti i slasti druge šanse. Kako je slikan Zagreb (direktor fotografije: Živko Zalar), vreva modernog života, funkcionisanje porodica i ustanova, bezobzirni i opušteni mladalački duh koji donosi rokerski izgled Ivana Pike Stančića spram zanosnih proplamsaja i preporoda lepote zrele žene, aduti su ovog majstorskog dela Kreše Golika (autor klasika IMAM DVIJE MAME I DVA TATE i TKO PJEVA ZLO NE MISLI, od kojih se ovaj drugi kotira kao najveći hrvatski film ikada napravljen).
Ništa manju senzibilnost Golik nije demonstrirao u ŽIVJETI OD LJUBAVI (1973), ljubavnoj melodrami sa snažnim socijalnim prizvukom i čak s određenim subverzivnim momentima i britkom kritikom nepružanja prave i realne šanse mladim ljudima za posao. I pored višestruke tranzicije, čak skoro pola veka od tada, na celokupnim prostorima bivše nam zemlje i uz rađanje novih država, nije se dalje maklo od negativne selekcije, odnosno biće možda nešto ako imaš vezu, ako si spreman na koruptivne mehanizme, ako si odan ”našoj stvari” u političkom ili, još gore, aspektu koji podrazumeva mutne i kriminalne radnje. Otud bežanija svih koji su još u mogućnosti preko, ka Zapadu, za bilo kakvu egzistencijalnu šansu. Sa takvom ponudom domaćih perspektiva ne miri se muški protagonista jedne potencijalno divne ljubavne priče, Davor (Rade Šebedžija), koji nikako da privede kraju svoje studije medicine. Njegov izbor je Minja (Vlasta Knezović), takođe studentkinja, kojoj jubav sa Davorom znači praktično sve, bez obzira što ih već u startu pritiska nemaština i ruši sve pesimističke planove u vezi zajedničke budućnosti. Ipak, u nekom periodu, dok su ushićeni snagom i konzumiranjem ljubavi, odlučuju da se uzmu. Ubrzo materijalne prilike postaju sve gore, pa Minja prihvata da, nakon što ne uspe u Zagrebu, krene sa poslom seoske učiteljice u Crnoj Lokvi, gde će je ubijati čežnja za Davorom ali i teška adaptacija na događanja i karaktere u selu i školi. Dobar deo novca Minja šalje svom studentu ne bi li mu pomogla da ostvari konačno svoj profesionalni san, ali istovremeno oseća kako se Davorova ljubav prema njoj kroz odsustvo hladi…
ŽIVJETI OD LJUBAVI gotovo da nema slabu tačku u naraciji i dramaturgiji. a impresivan je način na koji Golik gradi hroniku jedne ljubavi, njen uspon i pad, ushićenje i hlađenje zaljubljenih. Urbani milje kojim se kreću glavni likovi izvrsno je spojen sa ruralnom atmosferom, a trenuci učestalih Minjinih putovanja vozom mogu da posluže kao interregnum, u kome vredi razmisliti kako i šta dalje dok se život kreće neželjenim tokom. Atmosferični, dinamični i puni događaja prizori iz Crne Lokve donose posebnu galeriju zanimljivih i sjajno ostvarenih likova (navalentni seoski lola Borisa Dvornika, školski kućepazitelj Mate Ergovića, lekar Franje Majetića, nesrećna Minjina domaćica Alenka Rančić, koja jedva čeka da joj se vrati iz inostranstva muž – Zvonko Lepetić, ali se njegov povratak pretvara u tragediju). U nekoliko navrata Golik je pokazao kako atmosferu sela i tamošnjeg življa, sa svim karakternim valerima mnoštva likova, ume briljantno da dočara (RAZMEĐA, PUCANJ i TV serija GRUNTOVČANI).
Glavni karakteri u odnosu na ono što ih pokreće ponašaju se logično i spram mitskih uloga muškarca i žene, osim što, za to vreme, a opet iz velike odanosti svom voljenom čoveku i u slavu ljubavi, Minja čini jedan moderan iskorak: od svoje plate ona počinje praktično da izdržava Davora. Iako dugo ponosno stoji kao dostojanstven muškarac, Davor puca po šavovima jer mu se ne ukazuje nikakvo rešenje za boljitak. Ljubav sa Minjom pre strada zbog ponosa i radi toga što on nije u mogućnosti da opstane kao dostojanstveni muškarac sa pristojnim prihodima, nego što je ne voli. Otud i neki Davorovi očajnički potezi kao obnavljanje veze sa ženom koja se bogato udala i sada rado i superiorno flertuje sa starim poznanikom.
Zbog lake identifikacije naročito mlade publike sa ovim glumački sjajno donetim parom, ŽIVJETI OD LJUBAVI je doživeo veliku popularnost (izvrsno je prodavan i kao izvozni proizvod), pa ga je cenila i publika i kritika, uz nekoliko festivalskih priznanja. Ako uzmemo kontekst tog trenutka i inflaciju partizanskih epopeja i drugih, skromnijih zahvata na temu NOB, dobro je da je ova savremena priča Kreše Golika uopšte uspela da se nametne. Film je osvojio Veliku bronzanu arenu u Puli 1973, uz diplome Vlasti Knezović (za uspešan debi) i Alenki Rančić (za epizodnu ulogu). Film je poneo i Nagradu Ilustrovane politike za režiju filma u boji. Festival glumačkih ostvarenja u Nišu iste godine dodelio je Nagradu za žensku epizodnu ulogu Alenki Rančić, dok je Vlasta Knezović, jedno od nekoliko istinski velikih otkrovenja u istoriji YU filma, dobila Povelju i Nagradu publike najpopularnijem glumcu.
About the Author
More articles by Goran Jovanović »
